nehrin öteki yakası [portfolyo]
1915’in yıl dönümünde ali saltan’ın halıkışlak ve bagaran köylerini fotoğrafladığı ‘nehrin öteki yakası’ çalışmasına yer veriyoruz. aynı su, doğa ve gökyüzüne sahip bu iki sınır köyü, yüzlerce yıllık ortak bir yaşam deneyimine rağmen her gün geçmişin travmasıyla sınanıyor.
halıkışlak (türkiye) ve bagaran (ermenistan) arpaçay/ahuryan nehrinin kıyılarında karşılıklı kurulmuş iki köy. gümrü anlaşması’ndan önce ‘bahçeler’ isminde tek bir köy olmasına rağmen anlaşmanın ardından iki ayrı ülkeye ait köyler haline gelmişler. aralarından yalnızca bir nehir geçen iki köy, birbirlerine beş dakikalık yürüme mesafesinde fakat sınır sebebiyle geçiş yapmak yasak. evler birbirine bakıyor, köylüler her gün birbirlerini görüyor fakat iletişim kurmuyorlar. sınır, ‘karşı taraf’ı kilometrelerce uzak kılıyor.
1915’in yıl dönümünde ali saltan’ın halıkışlak ve bagaran köylerini fotoğrafladığı ‘nehrin öteki yakası’ çalışmasına yer veriyoruz. saltan, bagaran köyü’nde tanıştığı, her sabah halıkışlak’tan gelen insan seslerini dinleyerek güne başlayan bir kadının cümleleriyle projeye karar veriyor:
“bir gün evimin kapısını açıp karşıdaki insanların evlerine doğru yürümek istiyorum. buradan gitmek istiyorum, gürcistan üzerinden değil. misafirleri olmak, hallerini sormak istiyorum. benim tek hayalim bu.”
ali saltan, 2011’de yaptığı ön araştırmadan sonra köylerde toplamda dört ay geçirerek projeyi tamamlamış. fotoğraflar; köy sakinlerinin anılarına, gündelik yaşam pratiklerine, sınırla kurdukları ilişki biçimlerine odaklanıyor. sınır olarak görülen arpaçay/ahuryan tarihi de ikiye bölmüş, şimdiki zaman ve geçmiş zaman. şimdiki zamanda herkes işinde gücünde ve sanki diğer taraf yokmuş gibi davranıyor fakat merak çocukların sorularında ortaya çıkıyor, “karşıdaki kızıl dağın arkasında ne var? o yol nereye gidiyor? oradaki insanlar iyi insanlar mı, neye benziyorlar?”
halıkışlak ve bagaran köyleri sınırının üstünde tarihle örülmüş bir duvar var. ‘nehrin öteki yakası’ türkiye ve ermenistan toplumlarının korkularıyla, tarihle yüzleşebilmesinin kapılarını aralıyor ve ortak bir dil geliştirme zorunluluğunun altını çiziyor.
ali saltan, halıkışlak (türkiye) ve bagaran (ermenistan) köylerini fotoğrafladığı ‘nehrin öteki yakası’ projesini anlatıyor.
