salgının 100 günü — bölüm 11
bölüm 11 (14 şubat 2020 - 20 şubat 2020)
14 şubat’ta çin’den getirilen hastalar zekai tahir burak hastanesi’nden taburcu edildi. bakan koca kameralar önüne geçerek açıklamalarda bulundu. taburcu edilen 42 kişinin tüm testlerinin yerli kitlerle yapıldığını ifade etti. taburcu edilen kişilerin memnuniyetlerini ifade ettiklerini söyledi. yurtdışına gidecek azeri, gürcü ve arnavutluk vatandaşlarının bir gün sonra ülkelerine gönderileceğini söyledi. özel ambulansa dönüştürülen askeri kargo uçağıyla, karantina hastanesine dönüştürülmüş bir hastane ile sağlık personeli ile tahliyesini yapan tek ülkenin türkiye olduğunu söyledi. dünyanın neresinde olursa olsun vatandaşı sahipsiz bırakmayacaklarını, benzer şekilde 3–4 ülkenin de benzer talepler yaptığı söyledi. almanya fransa ve i̇ngiltere’de üretilen testlerin süresinin 3 saate yakın olduğunu bildiklerini, bunun 60–75 dakikaya indirilmeye çalışıldığını vurguladı. sonucu erkenden verebilmek için bu kitlerin önemli olduğunu paylaştı.
ancak bu yerli test kitlerinde verilen bu süreye bir daha hiç ulaşılamadı. USHAŞ’ın, bu kitleri pazarlayacağını, kırgızistan’ın 10,000 kit siparişi verdiğini, özbekistan’ın da bir talebi olduğunu sözlerine ekledi. talep eden ülkelerin sayısının her geçen gün arttığını paylaştı. bu açıklamadan bir gün önce sosyal medyada paylaşılan satış haritasının, çok da gerçeği yansıtmadığı anlaşılıyordu. 6 şubat perşembe gününden beri bu hızlı test kit kullanılıyordu. doğruluğunun %99.6 olduğunu ekledi. PCR yöntemiyle yapılan bir yöntemdir olduğunu, üretim ile ilgili bir sorun olmayacağını söyledi. zekai tahir burak hastanesi’ni kapatmayacaklarını, enfeksiyonun dünyada ciddiyetini koruduğunu, bu sebeple hastaneyi bu amaçla kullanmayı planladıklarını, zekai tahir burak hastanesinin hazır bekleyeceğini hatırlattı. her basın toplantısında tekrar tekrar vurguladığı şeklide yine, dünya sağlık örgütü’nün ülkeler için önerdiği tedbirlerden ötesini erkenden uyguladıklarını, termal kamera önerilmeden 10 gün önce başlattıklarını tekrarlar. elazığ’da da kullandıklarını söylediği 48 tane sahra hastanesinin, şehir hastaneleri’nde de negatif basınçlı karantina odalarının bu hastalık için hazır olduğunu haber verdi.
15 şubat’ta dünya sağlık örgütü direktörü tedros, münih’te düzenlenen münih güvenlik konferansı’na uluslararası güvenlik ve sağlık güvenliği konusunda konuşmak üzere davet edilmişti. konuşmasında uluslararası toplumdan üç talepte bulundu: hazırlıklı olmayı yoğunlaştırmak, devletlerin bütün kurumlarıyla yaklaşımını benimsemek ve uluslararası dayanışma ile çalışmak. ayrıca COVID-19 salgını ile global mücadeledeki finansman eksikliğinden duyduğu endişeyi dile getirdi.
dünya sağlık örgütü — çin ortak misyonu (kanada, almanya, japonya, nijerya, kore, rusya, singapur ve abd’den üyeler içeren) wuhan’da gözlemler yaptı. doktorlar, bilim insanları ve sağlık çalışanları ile konuştu ve 40 sayfalık bir rapor hazırladı.
16 şubat’ta abd’nin japonya’ya gönderdiği 2 askeri uçağından birincisi 150 yolcusuyla tokyo’dan california’daki travis hava üssüne ulaşmıştı. bunlar diamond princess gemisindeki amerikan vatandaşlarıydı. aslında amerikan hükümeti gemideki 372 yolcunun dünya sağlık örgütü ve CDC kılavuzlarına göre gemide 14 gün karantina altına alındıktan sonra tahliye edilmesini istemişti. ancak japon hükümeti yolcuların hemen tahliye edilmesini istedi. 44 yolcu gemide kalmaya devam etmeyi tercih etmişti. geriye kalan 328 yolcunun ikinci grubu da, 17 şubat’ta teksas eyaletindeki san antonio hava üssü’ne gönderilmişti. kanada, hong kong, avustralya ve i̇talya da benzer operasyonlarla vatandaşlarını tahliye etmişti. 164 avustralya vatandaşı yolcudan 24'ü hastaydı, bunların 8 tanesi darwin kentinde karantinaya gönderilmişti. bu yolcuların da hepsi tahliye edildi.
17şubat’a gelindiğinde çin’deki toplam vaka sayısı 70,635 olmuştu. 1,772 kişi de hayatını kaybetmişti. çin’in dışında 25 ülkede de toplam 794 vaka tespit edilmişti. hayatını kaybedenlerin sayısı ise 3'tü. çin’in dışındaki ilk ölüm haberi filipinler’den gelmişti. i̇kinci ölüm haberi de filipinlerden gelmişti. üçüncü hasta ise fransa’da hayatını kaybetti.
dünya sağlık örgütü türkiye temsilcisi dr. pavel ursu, sağlık bakanlığı’nı ziyaret ederek COVID-19'a karşı türkiye’nin aldığı tedbirleri yakından takip ettiklerini bildirdi. türkiye ve dünya sağlık örgütü işbirliğinin önemi ve gelecek çalışmalar hakkında görüş alışverişinde bulunuldu.
dünya sağlık örgütü dünya ofisinden hastalığa dair yararlı bilgiler gelmeye başladı. virüsün soğuk havada öleceğine dair bilgilerin yanlış olduğu, kredi kartı, banknot ve bozuk para ile geçişinin çok az olduğu açıklandı. sivrisinek ile de virüsün geçmeyeceği tüm dünya ile paylaşıldı.
18 şubat’ta, sağlık bakanı fahrettin koca, twitter hesabından yerli tanı kitleri dünyanın pek çok ülkesinde kullanıma girecek diyerek bir video paylaştı.
cumhurbaşkanlığı kabine toplantısının ardından açıklama yapan cumhurbaşkanlığı sözcüsü i̇brahim kalın, sağlık bakanı fahrettin koca’nın bir sunum yaptığını, türkiye olarak gerekli tedbirlerin alındığını, çin’in virüse karşı ciddi bir mücadele verdiğini, gerekli önlemleri aldığını, süreci şeffaf bir şekilde yönettiğini vurgulayarak “türkiye’nin çin’e maske olsun, tıbbi malzeme olsun, çin’e birtakım yardımlarımız oldu, bunların devamı da gelecek” dedi.
daha önce 7 şubat’ta görüşülen çin büyükelçisi deng li ile 19 şubat çarşamba günü sağlık bakanlığı’nda yeniden bir toplantı yapıldı. yeni koronavirüse karşı, evrensel, insani sorumluluğun gereği olarak verilen ortak mücadelenin ele alındığı ve bu süreçte çin’in yanında olunduğu ve bundan sonra da olunacağı açıklaması yapıldı.
bu sırada dünyada: dünya sağlık örgütü direktörü tedros, konuşmasına suriye’de i̇dlib ve halep’teki onlarca sağlık tesisinin 1 aralık’tan beri hizmet veremediğini, kuzeybatı suriye’deki 550 sağlık merkezinin yarısının çalışmadığını anlatarak başladı. birgün önceki iki ayrı hava saldırısında, hedeflenen sağlık tesislerinde can kaybı ve yaralanan olmadığını ve hastanelerin hedef olmasını uluslararası yasalara aykırı olduğunu hatırlattı. suriye’ye her türlü tıbbi yardımın yapılacağını ekledi. çin’in dışında 110 yeni vakanın tespit edildiğini, bunların 99'unun diamond princess gemisinden bildirildiğini duyurdu. gemideki toplam hasta sayısı, 3'ü mürettebat 454'e ulaşmıştı. dünya sağlık örgütü sağlık acilleri programı direktörü michael ryan yolcuların tahliye operasyonları ile dünyanın dört bir yanına gönderilmesi yerine gemide tutulsalardı daha iyi olurdu diye görüş bildirdi. bir yandan da japonya’yı da bu kriz ile ilgili aldığı kararlardan dolayı tebrik etti. halbuki gemiye giden kobe üniversitesi enfeksiyon hastalıkları bölümünden doktor kentaro iwata youtube’a bir video yükleyerek, gemide japonya tarafından alınan önlemlerin ne kadar yetersiz olduğunu açıklamıştı. “durum tam bir kaostu” diye anlatıyordu iwata. i̇nsanların koruyucu kıyafetleri ve maskeleri olmadan yeşil alan adı verilen hasta olmayan alanlardan, kırmızı alan denilen hastaların olduğu riskli alanlar arasında yürüyebildiklerini, yemek yediklerini, gemideki tüm operasyonların bilim insanları yerine bürokratlar tarafından yönetildiğini anlatıyordu. japon yetkililer bu iddialara sert bir şekilde karşı çıktı. bir basın toplantısı düzenleyip iwata’nın aslında gemide resmi bir şekilde görevli olmadığı, sağlık bakanlığı çalışanı olan yoshihiro takayama’nın yardımıyla gemiye diğer yardım ekibinin bir üyesi olarak girdiği açıklandı. krizin ertesi günü bu videolar yayından kaldırıldı. gemideki doktorlardan biri olan dr. tamura, çoğu zaman hastalara birden fazla test yapılması zorunda kaldıklarını ilkinde negatif çıkan testlerin daha sonra pozitif çıktığını paylaştı. verilere bakıldığında testlerin duyarlılığı %70 civarındaydı yani bu da koronavirüs pozitif olan kişilerin %30'unun yalancı negatiflik sebebiyle test ile tespit edilemediği anlamına geliyordu. i̇lerleyen günlerde gemiden test sonuçları negatif olduğu halde, gittikleri ülkelerde test sonucu pozitif olan birçok hasta bildirildi. hatta güney kore’ye giden bir gemi yolcusu testleri negatif olduğu için gemiyi terk etmiş, cumhurbaşkanının özel uçağı ile tahliye edilmiş ancak, kore’ye ulaşır ulaşmaz yapılan testinde pozitif olarak tespit edilmişti.
bu sırada diamond princess gemi̇si̇nde: bu açıklamalar yapılırken, 14 günlük karantina süresi dolmuş yolcular diamond princess gemisinden test yapılarak ayrılmaya başladı.
bu sırada sınır komşusunda: günün ilerleyen saatlerinde komşu i̇ran’dan ilk koronavirüs haberi geldi. kum kentinde iki kişinin koronavirüs testinin pozitif olarak bulunduğu duyuruldu. aynı gün i̇ran sağlık bakanı her iki vakanın da yaşamını yitirdiğini duyurdu. i̇ran’da iki gün sonra yapılacak 11. dönem meclis seçimlerine hazırlıklar devam ediyordu. virüs haberinin gelmesinin hemen ardından gelen ölüm haberleri herkesi dehşete soktu. i̇ranlı yetkililer, pandeminin devrim karşıtlarını cesaretlendirmesiden, seçimlere katılımı azaltacağından korkuyorlardı. aynı gün (19 şubat’ta), seçimlerden iki gün önce, iki i̇ranlının da COVID-19'dan öldüğünün kamuoyuna açıklanması, daha herhangi bir enfeksiyonu rapor etmeden önce ölümleri bildirmek anlamına geliyordu. eski adı aştarabad olan gorgan kentinde yüzlerce hastanın olduğu ve çok fazla ölüm meydana geldiği için yerel bir mezarlığın dolduğu haberleri geliyordu.
20 şubat’ta i̇ran’dan 3 yeni vaka daha bildirildi. ikisi kum, birisi de arak’tandı. türkiye’de de, koronavirüs şüphesiyle rize devlet hastanesi’nde gözlem altında tutulan hastanın testleri tamamlandı. ankara ulusal viroloji laboratuvarında incelenen numunelerde hastanın koronavirüs değil mevsimsel grip olduğu duyuruldu. hastanın aynı gün taburcu edileceği bildirildi.
