salgının 100 günü — bölüm 19
bölüm 19 (19 mart 2020 - 22 mart 2020)
19mart 2020 perşembe günü fahrettin koca, türkiye büyük millet meclisi genel kurulu’nda koronavirüs konusunda milletvekillerini bilgilendirici bir konuşma yaptı. konuşmasında COVID-19 sürecinin bir tarihçesini sundu. “31 aralık 2019’da dünya sağlık örgütü, çin’in wuhan kentinde zatürre hastalarını bildirmişti,” diye başladı söze. son günlerde virüsün türkiye’ye girişini 90 gün geciktirdiklerini söyledi. 31 aralık bu konuda milat olarak kabul edildiğine göre ancak 71 gün sonra türkiye’de görülmüştü. bakanın 90 günü nasıl hesapladığı akıllarda hep bir soru işareti olarak kalacaktı.
19 mart itibarıyla iki vakıf üniversitesinin devreye girmesiyle 18 farklı laboratuvarda test yapılabilmekte olduğunu açıkladı. 4,603,000 yolcunun havalimanlarında, 15,200'ünün denizde, 189,000'inin kara hudut kapılarında termal kamera ile tarandığını, 1103 kişinin sahra hastanelerinde gözetim altına alındığını, 189 kişinin de hastaneye sevk edildiğini paylaştı. umre’den gelen vatandaşlarla ilgili konuşurken bakanın, eli ayağına karışmaya başladı, dili sürçüp duruyordu. umreden dönenlerin önce sağlık muayenesiyle evlerinde izolasyona alındığını, son dönemde gelen sayının yüksekliği ve özellikle umreden gelen bir vakada pozitif görülmesi üzerine ev yerine boş olan öğrenci yurtlarında bu kişileri izole etmeye başladıklarını, buna umre vakalarını gördükten sonra karar verdiklerini açıkladı. bu aslında binlerce umrecinin evlerinde dahi izole olmadığının ilanıydı. birçok belediye ve parti yetkilileri, umreden dönen vatandaşları ziyaret ettiklerini sosyal medyada paylaşıyordu.
bakan koca, “dünya sağlık örgütü’nün ısrarla dikkat çektiği, adeta güvence olarak gördüğü iki nokta var. mücadelede güvence değeri taşıyan bu iki unsur kapsamlı bir sağlık sistemi ve bunun beraberinde getirdiği güçlü bir liderliktir. devletimizin bu iki hayati güce sahip olduğuna milletimizin inancı tamdır. vatandaşımızın bu sağduyusunu zayıflatmayı, paniğe yol açmayı hedefleyen bazı kişiler olduğunu da maalesef gözlüyoruz. uydurma haberler sosyal medyadaki bazı mesnetsiz iddialar tümüyle ahlâk sınırları dışındadır. bunlarla mücadelede bize lütfen yardımcı olun,” dedi.
“13,211’i ileri düzeyde olmak üzere toplam 25,466 erişkin yoğun bakımı kapasitemiz söz konusu. bu sayı son zamanlarda ard arda açtığımız şehir hastanelerine rağmen avrupa ve oecd ortalamalarının altındadır. 10,000 kişiye 28 yatak düşmektedir. oecd ortalaması 40’tır,” diyerek sözlerine devam etti. “yoğun bakım yatak sayısında ise şanslı durumdayız, diyen koca, “erişkin ve çocuk yoğun bakımlar dahil yüz bin kişiye almanya’da 29, italya’da 13, fransa’da 12 yoğun bakım yatağı bulunuyor iken ülkemizde bu sayı 40’tır,” bilgisini paylaştı.
99,797 hasta odasının tek kişilik olup gerekirse yoğun bakım ya da izolasyon yatağı olarak kullanılmaya uygun olduğunu söyleyen bakan, bol bol şehir hastaneleri propagandası yapmış olsa da bu dönemde sahra hastaneleri ya da şehir hastanelerine taşınmış, boş halde duran atıl ve eski devlet hastaneleri kullanılmıştı. “hastalığın teşhisinde güvenilir ve hızlı sonuç vermek adına kendi tanı kitimizi geliştirdik. amerika’ya 500,000 tanı kiti siparişi aldık ve verdik,” dedi. “7'si istanbul’da 18 laboratuvarda test yapılıyor. hızlı tanı kiti de devreye girmiş olacak. bütün ülkeye yayacağız,” diyen bakan çin’de geliştirilen hızlı tanı kitinin bir gün sonra türkiye’ye geleceğini, 10,000'den fazla test yaptıklarını, test sayısının artacağını, filyasyon yapıldığını ve taramaların yoğunlaştığını söyledi.
günlük 10–15 bin test yapabilir hale gelmek istediklerini ifade eden bakan, 1 mart’tan o güne kadar gelen yurtdışından gelen 372,000 kişi geldiğini, bu kişilerin adres ve telefon bilgilerine ulaşarak aile hekimleri üzerinden takip yaptıklarını, sadece 1 günde 132,000 tarama yapıldığını açıkladı.
her hastanenin COVID-19 hastası kabul edeceği şekilde yeni bir planlama yapıldığını, koruyucu malzeme dağıttıklarını, 6 üniversiteye 50,000 maske gönderdiklerini anlattı. sağlık personeli izinleri iptal ettiklerini de anlattı. konuşmanın ardından türkiye büyük millet meclisi’nde soruları yanıtladı.
sağlık bakanı bir gün önce hayatını kaybeden bir vaka ile toplam iki kişinin hayatını kaybettiğini açıklamıştı. ancak gazeteci saygı öztürk, kara kuvvetleri eski başkanı orgeneral aytaç yalman’ın koronavirüs sebebiyle hayatını kaybettiğini, eşi belma aytaç’ın da aynı tanı ile hastaneye kaldırıldığını, eski komutana herhangi bir askeri tören düzenlenmeden apar topar toprağa verildiğini 18 mart’ta iddia etti. bunun üzerine gata hastanesi başhekimi bu iddiayı yalanladı. bu açıklamadan 20 saat sonra ise başhekimlik aytaç yalman’ın koronavirüs sebebiyle hayatını kaybettiğini doğruladı. sağlık bakanı da bu sonucu daha önce vefat eden bir hasta koronavirüs hastası olarak kabul edildi diyerek, saygı öztürk’ün bu olayı ortaya çıkarmasından sonra açıklamak zorunda kaldı.
mecliste bakan koca’ya, orgeneral aytaç yalman’ın COVID-19 sebebiyle ansızın ölümü ile ilgili sorulara cevabında koca, ölümünden sonra COVID-19 tanısı konulan bir vakayı örnek verdi ve bazı vakalarda başta negatif sonra pozitif olabileceğini söyledi. aytaç yalman’ın, dört gün önce eski gata denen hastaneye başvurduğunu, hastanın koahtanısı olduğunu, yalman’ın gelir gelmez entübe edildiğini, 6 saat sonra da hayatını kaybettiğini açıkladı. testinin negatif olduğunu, şüpheli olabilme sebebiyle çevresinin ve orduevinin de tarandığını, bu süreçte eşi dahil dün pozitif çıkanlar olduğunu anlattı. başta negatif, sonra pozitif olabileceğini, başta pozitif, 3 gün sonra negatif, 7 gün sonra pozitif bir vakanın olduğunu, virüsü yeni tanıdıklarını, pencere dönemi olduğu söyledi.
4 gün önce vefat eden hasta bakanın söylemine göre pozitif kabul edilerek COVID-19 sebebiyle ölenler arasına eklenmişti.
bakanlık tanıyı ancak, pozitif test sonucu ile koymakta ısrar ediyordu. test sonucu çıkmayan ya da pozitif olmayanların sonuçları, radyolojik ve klinik olarak COVID-19 olsalar ve tedaviye başlansalar dahi hiçbir zaman toplam hasta sayısına eklemeyecekti. sosyal medya ve kamuoyu baskısı sebebiyle bu sonuç alınmıştı. aytaç yalman’ın durumu ilk ve son örnek oldu.
meslek örgütleriyle ilgili değerlendirmelere de yer veren koca, chp istanbul milletvekilleri gamze akkuş ilgezdi ve ali şeker’in, meslek örgütlerinin görüşme talebini kendisine iletmesinden bir hafta sonra bu görüşmeyi yaptığını ifade etti. koca, “saatlerce bu konuları da konuştuk. 30 kişilik, bütün türkiye’nin birikimi olan, kimin nerede durduğuna bakmaksızın oluşturduğumuz bilim kurulu’nun içinde meslek örgütü kendisini hissedemiyor mu?” diye TTB’yi kastederek sorması üzerine meclisten protesto sesleri yükselmeye başladı. chp grup başkanvekili özgür özel’in, “türk tabipleri birliği’ne sorun,” demesi üzerine de koca, “bu çok önemli bir dönem. önemli bir mücadele. ilk günlerde bunun adına, sorun küresel, mücadele ulusal demiştik. gerçekten bu derece önemli bir konu. bir kişinin bile bu dönemde bu algıyı, bu birlikteliği bozmaya hakkının olmadığını düşünüyorum. çünkü sağlık üzerinden politika yapmanın hiçbir siyasetçiye şifa olmayacağını söylemek istiyorum,” ifadesini kullandı. özel’in, “bunu kime söylüyorsunuz?” sorusu üzerine de koca, bu ifadeyi birilerini hedef almak için söylemediğini belirtti. koca, malzeme konusunda fırsatçılık yapan çok firma olduğunu ve yurt dışına ihracın önlendiğini söyledi. “ben üniversiteler dahil olmak üzere kendileri talep etmediği halde demin de bahsettiğim ellişer bin maske gönderdik. herhangi bir ücret, herhangi bir fatura — asla! bu dönemde bu mücadelenin bir seferberlik halinde yapılması gerektiğine inanıyorum. ve bu mücadelenin de gerçekten sağlık ordusuyla yapılabileceği ve bu ordumuzun fedakar ve özveriyle çalışan şu dönemde risk taşıyarak hastalara müdahalede bulunan kişilerin çok motive edilmesi gerektiği kanaatindeyim,” dedi. “zatürre hastalarına test yapılıyor mu?” sorusunu ise koca, “bilim kurulu dedi ki: biz görmüyoruz, ola ki bir şekilde zatürre nedeniyle hayatını kaybedenler olabilir. gerçekten pozitif olabilir. Bizim bununla ilgili örneklerini aldığımız başta istanbul olmak üzere 5 ili taradık. çıkmadı,” diye yanıtladı. saat 21:00 de türkiye çapında sağlık çalışanlarını alkışlamaya davet etti.
ankara üniversitesi tıp fakültesi klinik mikrobiyoloji ve enfeksiyon hastalıkları anabilim dalı doktorlarından güle çınar’ın bir eğitim seminerinde COVID-19’a dair yaptığı konuşma sosyal medyaya düşünce hakkında panik yarattığı gerekçesiyle soruşturma başlatıldı. olay sonrası ankara üniversitesi, dr. çınar’ın konuşmasının kısa bir bölümünün gizlice kaydedildiğini, amacının infial yaratmak değil çalışanların koronavirüse karşı alınan tedbirleri sahiplenmesi ve işin ehemmiyetini anlaması olduğunu ifade eden ve herkesten özür dileyen bir açıklama mektubunu yayınladı. konu ile kendisine inceleme başlatıldığını, gerekli uyarıların yapıldığını bildirdi. türk tabipleri birliği ise, dr. güle çınar’ı destekleyen bir açıklamada bulundu.
kültür ve turizm bakanlığı, COVID-19 ile mücadele kapsamında “etkin kütüphane evinizde”, “kütüphanem cepte mobil uygulaması” ve “millî kütüphane konuşan kitaplık” üzerinden online kütüphane erişimi sağlamaya başladıklarını duyurdu.
19 mart’ta 1,981 test yapıldığı, bunların 168'inin pozitif çıktığı, toplam tanısı konmuş hasta sayısının 359'a ulaştığı duyuruldu. 85 yaşında bir kadın hastanın hayatını kaybettiği, daha önce vefat eden bir hastanın, ki aytaç yalman kastediliyordu, COVID-19 olarak değerlendirildiği belirtilerek, toplam hayatını kaybeden sayısının 4 olduğu açıklandı.
20mart itibarıyla, son 24 saat içinde italya’da toplam hasta sayısı 40,000’i geçerken, 427 kişi daha eklenerek son 24 saat toplam hayatını kaybedenlerin sayısı 3,405’e ulaştı. bİtalya hayatını kaybedenlerin sayısı olarak çin’in önüne geçti. ispanya’da 17,000’den fazla hastada koronavirüs tespit edildi.
avrupa’daki salgının kontrol edilemez sayılara ulaşması üzerine ingiltere, fransa, abd kapsamlı ekonomik tedbir paketleri açıkladı. alınan tedbirler çerçevesinde maaş desteği, kira iptalleri, kredi kolaylığı, parasal genişleme ve faizlerin sıfıra indirilmesi konularında kararlar alındı.
ingiltere’de imperial college london raporu yayınlandı. gerekli önlemler alınmadığı takdirde COVID-19’un dünya genelinde 40 milyon insanın ölümüyle sonuçlanabileceği açıklandı. ülke bazlı bulgularda abd’de 2,2 milyon, birleşik krallık’ta ise 510.000 ölümün yaşanabileceğinin açıklanması üzerine abd ve birleşik krallık hükümetleri, COVID-19 ile mücadele adımlarında fikir değişikliğine giderek alınan tedbirlerin sıkılaştırması gerektiğine karar verdi.
raporda COVID-19 ile mücadele adına iki ana yöntem olan virüsün etkisinin azaltılmasından ve salgının baskılanarak önlenmesinden bahsediliyordu. salgın bu hızla devam edecek olursa hastaneler üzerindeki hasta yükü artacaktı. virüsün yayılmasını önlemek için de bazı önlemleri derhal almak ve uygulamak gerekiyordu. 2 hafta önce birleşik krallık başbakanı boris johnson, el sıkışmanın koronavirüs salgının engelleyemeyeceğini söylemişti. bu raporla birlikte COVID-19'un etkilerinin en ağır halinin sağlık sektörünün en düşük kapasitede hizmet verdiği düşük gelirli ülkelerde görüleceğini ve küresel düzeyde erken alınacak etkin önlemlerin 38,7 milyon insanın hayatını kurtarabileceği açıklandı sosyal mesafe ve kişisel izolasyon uygulamalarının önemi vurgulandı ve salgının tamamen yok edilebilmesi adına bu uygulamaların belirli ölçülerde süresiz olarak devam ettirilmesi gerektiğinin önemi açıklandı.
bu sırada türkiye’de:
- sağlık bakanlığı, COVID-19 testi yaptıran vatandaşların, sonuçlarına e-nabız uygulamasından ulaşabileceklerini açıkladı. türkiye’de ticaret bakanlığının ihracı yasak ve ön izne bağlı mallara i̇lişkin tebliğde değişiklik yapılmasına dair tebliği 4 mart’ta resmi gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle koruyucu maske, tulum, gözlük ve steril eldiven ihracı ön izne bağlı mallar listesine eklenmiş, dolayısıyla italya’ya ihraç edilecek maskeler de ön izin aşamaları tamamlanıncaya dek bir süre bekletilmişti. iki ülke arasındaki üst düzey ve diplomatik temasların ardından tıkanıklık aşılmıştı. i̇talya dışişleri bakanı di maio, söz konusu paylaşımında ayrıca türkiye’den gelecek 200 bin maskeye ilişkin tıkanıklığın da aşıldığını belirtti. sağlık bakanlığı tüm özel ve vakıf hastanelerini pandemi hastanesi yani, COVID-19 tanısı almış, testi pozitif vakaların tedavi sürecinin yapılmış olduğu salgın hastanesi olarak ilan etti. bünyesinde enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji, göğüs hastalıkları, iç hastalıkları uzmanı hekimlerden en az ikisinin bulunduğu ve 3. seviye erişkin yoğun bakım yatağı bulunan hastanelerin pandemi hastanesi olarak kabul edileceği açıklandı.
- sanayi ve teknoloji bakanlığı, yayınladığı teşekkür ve bilgilendirme duyurusunda, COVID-19 ile mücadele kapsamında etil alkol üreten konya şeker, türk şeker, tezkim ve tarkim’in piyasada oluşan yüksek fiyatlarda indirime gittiğini, deva holding (boğaziçi kolonyaları), eczacıbaşı (selin kolonyaları), eyüp sabri tuncer, evyap (duru kolonyaları), eser, marmara, pereja ve rebul firmalarının kolonya satış fiyatlarında artışa gitmeyeceklerinin taahhütünü verdiklerini açıkladı.
- i̇çişleri bakanlığı, covid-19 bulaşıcılığını azaltmak ve insanları evde kalmalarına teşvik etmek adına valilik ve kaymakamlıklarla ilgili yapılacak tüm işlemlerin e-devlet kapısı üzerinden yapılabileceğini duyurdu.
- aile, çalışma ve sosyal hizmetler bakanı zümrüt selçuk, kısa çalışma ödeneği’nin şartlarının esnetileceğini ve çoğu işverenin bundan faydalanmaya başlayacağını açıkladı. hem işverene hem de çalışana destek olmak için kısa çalışma ödeneği’ni ve telafi çalışmasını devreye soktuklarını anlatan selçuk, “kısa çalışma ödeneği, işin belli periyotlarda durdurulması veya yavaşlatılması durumunda devreye giren bir ödeneğimiz ve biz bunun bütün sektörlere daha fazla fayda sağlaması için belirli koşullarında esneklikler de sağlayacağız. şimdi meclis ile de işbirliği içindeyiz, istişare halindeyiz.” diye konuştu.
- ticaret bakanı ruhsar pekcan, market, manav ve pazar yerlerinde ambalajsız satılan yaş meyve ve sebzelerin, tüketiciler tarafından elle seçilmemesi gerektiğini ve uygun hijyen koşullarında satıcılar tarafından satılacağını açıkladı.
- sağlık bakanlığı sultan 2. abdülhamid han eğitim ve araştırma hastanesi başhekimliği, hayatını kaybeden aytaç yalman ile ilgili bir açıklama yayınladı. “eşinin test sonucunun COVID-19 pozitif gelmesi üzerine merhum aytaç yalman’ın klinik tablosunun da uyumlu olduğu dikkate alındığında COVID-19’a bağlı vefat ettiği kanaati oluşmuştur,” denildi.
bütün türkiye geç saatlere kadar ayakta kalıp, sağlık bakanı’nın günlük açıklamalarını bekler olmuştu. bakan koca, 20 mart 2020 gecesi yaptığı duyuruda, son 24 saatte 3,656 kişiye test yapıldığını, bunlardan 311'inin pozitif çıktığını, yaşlı ve direnci zayıf 5 hastanın daha hayatını kaybettiğini, toplam vaka sayısının 670, hayatını kaybedenlerin sayısının da 9 olduğunu açıkladı.
bu sırada sınırda: göçmenlerin pazarkule’den, istanbul’a ve türkiye’nin farklı kentlerine dönüşler devam ettiği açıklandı. sınır bölgesinden şimdiye kadar kaç otobüs kalktığının bilinmediği ama alanda 3,000–5,000 arası göçmenin kaldığı söylendi. otobüslerin bazılarının göçmenleri daha önce yaşadıkları kentlere götürdüğü, fakat pek çok kişinin sınıra gelmeden önce yaşadıkları kentin istanbul’a nispeten yakın olduğu ya da gidecekleri kente bir otobüsü dolduracak sayıda kişi bulamamaları sebebiyle göç idaresi tarafından ayarlanan otobüslerle istanbul’a gönderildiği bildiriliyordu.
21mart saat 24:00 itibarıyla içişleri bakanlığı, 65 yaş ve üzeri ile kronik rahatsızlığı olan vatandaşların 21 mart saat 24:00 itibariyle sokağa çıkmalarının yasaklandığını duyurdu. 81 il valiliğine gönderilen genelgeyle berber, kuaför ve güzellik merkezlerinin faaliyetlerinin saat 18:00 itibariyle geçici süreyle durdurulduğu açıklandı. ayrıca, saat 24:00 itibariyle içkili ve içkisiz tüm restoran, lokanta, pastane ve benzeri işyerlerinin yalnızca müşterilerin oturmasına izin verilmeden hizmet vereceği bildiridi. asker uğurlamalarında da sosyal mesafeye uyulması gerektiği hatırlatıldı.
21 mart cumartesi günü sağlık bakanı yine istanbul’daydı. siyami ersek hastanesi’nde koordinasyon toplantısına başkanlık eden kendilerinin sahada ülke için önlemler alırken, vatandaşların da aynı hassasiyetle evlerinde kalarak önlemlerini almalarını önemle rica etti.
milli eğitim bakanlığı, temizlik malzemeleri ve maske üretiminden sonra meslek liselerinin, COVID-19 ile mücadele kapsamında tek kullanımlık önlük ve tulum üretimine de başladığını duyurdu. sanayi ve teknoloji bakanı mustafa varank, teknopark yönetici şirketlerine gönderilen bir talimatla, kuluçka firmalarından ve teknopark bünyesinde yer alan kafe ve restoran gibi işletmelerden kira alınmamasını talep ettiklerini açıkladı.
ankara büyükşehir belediyesi, 65 yaş ve üstü vatandaşların toplu taşıma araçlarından ücretsiz yararlanmasının geçici süreyle durdurulduğunu ve sağlık çalışanlarının 10:00–22:00 arasında bu hizmetten ücretsiz yararlanabileceğini açıkladı.
içişleri bakanlığı’nın aldığı karar doğrultusunda türk hava yolları, 65 yaş ve üstü yolculara yönelik uçuş yasağı uygulayacağını açıkladı. ancak 1 nisan’dan itibaren de, cumhurbaşkanı erdoğan’ın açıkladığı “ekonomik istikrar kalkanı’’ paketinde iç havayolu taşımacılığında kdv oranının yüzde 18'den yüzde 1'e indirileceğini bildirilmişti. karar, 1 nisan itibarıyla yürürlüğe girecekti.
sağlık bakanı’nın günlük açıklamasında 21 mart tarihi için toplam 2,953 kişiye test yapıldığını, 277 yeni hasta tespit edildiğini, 12 yaşlı hastanın kaybedildiği, toplam hasta sayısını 947 olduğu, toplam hayatını kaybedenlerin sayısının da 21 olduğu duyurdu.
bu sırada hastanelerde: sahada çalışan hekimler salgın yönetimi ile ilgili eksiklikleri ve tepkilerini medyada paylaşıyorlardı. bu hekimlerden birisi “şu an hastalarımızın yüzde 90’ı koronavirüs tedavisi görüyor ama hiçbirinde covid-19 tanısı yok, çünkü test yapılmadı. 100 kişiye test istiyorsak, ancak 1–2’sine izin çıkıyor. akciğerinde iltihap var, ateş var, öksürük var, beş gündür yatan hasta ama test yapılmadı. böyle örnek çok,” açıklamasını yapıyordu. sahadakilerin bildiği ama kamuoyuna tek tük yansıyan başka bir durum ise virüs bulaşan hekim ve sağlık çalışanı sayısının hiç de az olmadığı idi. “yoğun bakımda ve entübe (boğazında tüp takılı) arkadaşlarımız var” diyordu devlet hastanesinde görev yapan bir genel cerrah. başka hastanelerde de hekim arkadaşlarının yatarak tedavi gördüğünü söylüyor. bir de sanılanın aksine, tehlike sadece 60 yaşın üstündekiler için değil. yoğun bakımlarda 20–40 yaş arası tedavi gören hastalar olduğunu ekliyor. çalıştığı özel hastaneden izin alıp on gündür evde kendini karantinaya alan bir pratisyen hekim de, virüsün eşine ve çocuğuna da bulaştığını, kısmen hafif ve kontrollü geçirdiklerini söylüyordu. muayene olduğu hekimle semptomları konuşarak tedaviyi beraber planladıklarını ama test yapılmadığını anlatıyordu.
bu sırada new york’da: new york dünyada salgının en yoğun görüldüğü bir merkez haline dönüşmüştü. her saat birden fazla insan hayatını kaybediyordu. cuma günü yerel saat ile 10:00–18:00 saatleri arasında 14 kişi, 24 saatte ise 29 kişi covid-19 sebebiyle hayatını kaybetti.
22mart günü sağlık bakanı koca, “bugüne kadar toplam 20,345 test yapıldı, 1,236 tanı kondu, hepsi yaşlı 30 hastamızı kaybettik. hastalık ülkemizde yokken, “yok” dedik. şimdi gün gün durumu açıklıyoruz. şeffaflığımızla sizi tedbire de davet ediyoruz. tedbirli olalım. bu ülke, bu tehdide yenik düşmeyecek,” açıklamasını yaptı.
milli eğitim bakanlığı, artan talebe yönelik cerrahi maske üreten meslek lisesi sayısının 50’ye çıkarıldığını ve ayda 2 milyon maske üretileceğini duyurdu. üretilen maskelerin öncelikli olarak yaşlı ve bakıma muhtaç ailelere ve ücretsiz olarak dağıtılacağı açıklandı.
uluslararası sendikalar konfederasyonu (ituc) covid-19’un küresel etkileri üzerine 86 ülkeden 109 sendikanın yer aldığı bir araştırma gerçekleştirdi: türkiye devrimci işçi sendikaları konfederasyonu (disk), bu araştırmanın detaylarını paylaştı. en önemli ulusal önlemler olan okulların ve zorunlu olmayan işlere bağlı işyerlerinin kapatılması, araştırma içerisinde bulunan ülkelerin %53'ünde gözlendiği açıklandı. araştırmaya katılan ülkelerin %43'ünün, sosyal mesafe, virüsün yayılmasını önlemek adına gereken hijyen, karantina ve uluslararası seyahat kurallarının topluma etkin bir şekilde ulaştırılmasında geç kaldığı belirtildi. araştırmaya dahil olan 28 ekonomik kalkınma ve işbirliği örgütü (oecd) üyesi ülke arasından 21'inin (%75) COVID-19'un yayılmasına karşı etkisiz kaldığı, 7'sinin (%25) önlem almakta geciktiği belirtildi. COVID-19 kaynaklı en yüksek risk grubunda bulunan işçi gruplarının, başta sağlık çalışanları olmak üzere, taşımacılık işçileri, perakende ve hizmet sektörü çalışanları olduğu açıklandı. covid-19 sebebiyle insanların toplanmasını, sosyal etkinliklere katılımını kısıtlayan yaptırımların ise en çok işlerini kaybeden performans sanatçılarını ve eğlence sektörü işçilerini, turizm işçilerini, tekstil ve hazır giyim sektörü işçilerini, küçük işletme çalışanlarını, öğretmenleri ve diğer eğitim işçilerini etkilediği belirtildi. araştırmaya katılan ülkelerdeki sendikaların %62'sinin, bağlı oldukları hükümetlerin yeterli düzeyde önlem aldıklarını düşündükleri açıklandı.
22 mart itibarıyla türkiye’de 289 yeni vaka tespit edildi. 9 kişi hayatını kaybetti. toplam vaka sayısı 1,236 olurken, hayatını kaybedenlerin sayısı 30’a ulaştı.
bu sırada theodore roosevelt nükleer uçak gemisinde: amerika birleşik devletleri’nin 4000 mürettebatı olan ve halen guam adasında demirlemiş bulunan theodore roosevelt nükleer uçak gemisinde ilk koronavirüs vakası tespit edildi.
